ปัจจุบัน โลกของเราเปลี่ยนแปลงไปจากเมื่อ 40 กว่าปีก่อนที่เริ่มก่อตั้งอาเซียนอย่างมาก อีกทั้งความเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ก็เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว ทำให้อาเซียนต้องเผชิญสิ่งท้าทายใหม่ ๆ อาทิ การก่อการร้าย ยาเสพติด การค้ามนุษย์ สิ่งแวดล้อม ภัยพิบัติ รวมทั้งการแข่งขันทางเศรษฐกิจที่เพิ่มขึ้น ดังนั้น อาเซียนจึงจำเป็นต้องรวมตัวกันเพื่อเพิ่มอำนาจต่อรอง และเพิ่มขีดความสามารถทางการแข่งขันกับประเทศในภูมิภาคใกล้เคียงและในเวทีระหว่างประเทศ รวมทั้งเพื่อให้สามารถแก้ไขปัญหาด้านความมั่นคงและสังคม และตอบสนองความต้องการของประชาชนอย่างแท้จริง ผู้นำอาเซียนทั้ง 10 ประเทศจึงเห็นพ้องกันว่า อาเซียนควรจะร่วมมือกันให้เหนียวแน่น เข้มแข็ง และมั่นคงยิ่งขึ้น จึงได้มีวิสัยทัศน์ และประกาศให้มีการสร้างประชาคมอาเซียนขึ้นมา โดยประชาคมอาเซียนที่จะสร้างขึ้นประกอบด้วย 3 เสาหลัก ได้แก่
ประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียน (ASEAN Political-Security Community) ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (ASEAN Economic Community)
ประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน ( ASEAN Socio-cultural Community)
เพื่อให้อาเซียนมีความเข้มแข็งในทุกด้าน ดังนั้น ประชาคมอาเซียนจึงมิใช่เพียงเรื่องเศรษฐกิจอย่างเดียวเท่านั้น แต่เป็นการดำเนินการในทุกเรื่องที่เกี่ยวกับความปลอดภัย ชีวิตความเป็นอยู่ และการกินดีอยู่ดีของประชาชน
อาเซียนได้กำหนดวันที่จะเป็นประชาคมอาเซียนอย่างเป็นทางการ ในวันที่ 31 ธันวาคม 2558